Over ons

Vanuit zijn antropologie heeft Lacan in zijn onderwijs, meteen het onderscheid geïnstalleerd van de imaginaire representaties met de symbolische structurering van het subject. De imaginaire representaties brengen ons weliswaar tot bij het meest intieme van het subject, doch pas in de verbinding met de betekenaarsketen, in de articulatie van het spreken, levert dit een consistentie op die de imaginaire voorstellingen verbindt en oriënteert. Men moet begrijpen dat de psychoanalytische ervaring helemaal verloopt in de verhouding van subject tot subject, wat maakt dat ze niet kan herleidt worden tot wat dan ook van psychologie als de objectivering van eigenschappen van het individu. [É, 216] Met dit fundament heeft Lacan de psychoanalyse voorzien van zijn concepten. Dit is het gedeelte wat meest gekend is uit het onderwijs van Lacan.

In de symbolische articulatie gaat het reële van het object verloren, de fallische functie die al aanwezig is in de vroegste moeder kind relatie, wordt met de introductie van de Naam-van-de-Vader gerevaloriseerd. Doch rond de jaren ‘60 stoot Lacan op de limiet van de machten van het woord en van de interpretaties, waar Freud al bij uitgekomen was. ‘Er is geen Ander van de Ander’, dat Lacan stelt als het geheim van de psychoanalyse. Hij gaat voorbij de Aufhebung, het Reële wordt een derde volwaardig register, hij smeedt zijn object a, de Naam-van-de-Vader wordt veelvormig waardoor de Vader nogal wat van zijn pluimen verliest, zelfs vernederd wordt, en in een ondervraging van het verlangen van Freud, dat aan de basis ligt van de psychoanalyse, gaat hij Freud voorbij.

Daarop volgt een lange en wat moeizamer periode waarin Lacan de fundamentele problemen van de psychoanalyse behandelt. Hierbij worden de heilige huisjes of mythes in de psychoanalyse neer- of onderuit gehaald. In ’73 valt het verdict: de psychoanalyse is bedrog, ze heeft zeer veel moeite om de idee van de representaties los te laten. In diezelfde periode heeft Lacan de passe geïnstalleerd waarin psychoanalytici getuigen van het parcours dat ze in hun analyse hebben afgelegd en analyticus zijn geworden. Dit was voor Lacan een verificatie van zijn onderwijs. De installatie van de passe heeft ook aanleiding gegeven tot een basaal conflict binnen de School die hij zelf had opgericht, waarop Lacan de École freudienne de Paris ontbindt.

Het is de verdienste geweest van Jacques-Alain Miller om met zijn cursus aan het Departement de psychanalyse de l’ université Paris VIII, de laatste periode uit Lacans onderwijs toegankelijk te maken en hij heeft het mogelijk gemaakt voor psychoanalytici om het Reële te benaderen, de functie van uitvindingen en symptomen bloot te leggen, en daarmee de logica van het spreekwezen. We laten ons niet verleiden door de lokroep van opvattingen en stromingen in de postfreudiaanse analyse. Wat psychoanalytici hebben bijgebracht, heeft in het onderwijs van Lacan zijn plaats gekregen.